Danny Weber
10:28 19-11-2025
© RusPhotoBank
Ontdek hoe je tijdens Black Friday en feestdagdeals phishing, nepwebshops en social engineering herkent. Praktische tips voor veilig online winkelen.
Feestdagdeals zijn een goudmijn, niet alleen voor koopjesjagers maar ook voor oplichters. Tijdens massale kortingsacties zoals Black Friday of nieuwjaarsuitverkopen schiet cybercriminaliteit omhoog. Terwijl mensen jagen op de beste aanbiedingen, mikken fraudeurs op hun portemonnee. Hun repertoire blijft zich ontwikkelen: de trucs worden steeds overtuigender, met nepwebshops, massamails en het bespelen van vertrouwen via social engineering. De redactie van Pepelats News zet de meest voorkomende valkuilen en manieren om ze te ontwijken overzichtelijk op een rij.
Een klassieker is het opzetten van namaaksites van bekende merken die bijna niet van echt te onderscheiden zijn. Daar pronken extreem hoge kortingen tot wel 90 procent, gecombineerd met de eis om alles vooraf te betalen. Het resultaat laat zich raden: de koper betaalt en krijgt niets. Vaak begint het met een link naar een kloonpagina die een schokkende korting van 80 tot 90 procent belooft; na de betaling verdwijnen zowel site als “verkoper”. Zulke links komen geregeld via sms, messengers of sociale media en leiden naar een valse betaalpagina waar kaartgegevens meteen worden buitgemaakt.
Oplichters lokken graag met zogenaamd exclusieve acties. Voor de feestdagen sturen ze berichten rond over loterijen, prijstrekkingen of coupons voor extra voordelen. De link lijkt naar een winkel te gaan, maar opent in werkelijkheid een nepwebsite die persoonlijke en betaalgegevens afroomt. Soms krijgt iemand te horen dat er een prijs is gewonnen, bijvoorbeeld een gadget of een royale coupon, waarna wordt gevraagd om een kleine bezorgvergoeding of belasting te betalen. Zodra het geld is overgemaakt, zijn de fraudeurs verdwenen en blijkt er geen prijs te zijn.
Cybercriminelen spelen nadrukkelijk in op emotie. Een vaste tactiek is het creëren van schaarste en haast. Websites en mailings tonen aftellers, roepen dat een aanbod alleen vandaag geldt of dat tientallen mensen hetzelfde artikel bekijken. Het doel is betalen vóórdat je nadenkt. Zie je een ongelofelijke korting met de dwingende oproep om nu te kopen, beschouw dat dan als een alarmsignaal. Even pauzeren voordat je gegevens invult loont, want legitieme winkels eisen geen beslissingen binnen seconden.
Een andere list zijn telefoontjes of e-mails die zouden komen van de klantenservice of een bezorgdienst. Er wordt een niet-bestaand probleem gemeld, zoals een dubbele afschrijving of een betaalfout. Het “aanbod” is een terugbetaling, maar daarvoor moet de ontvanger kaartgegevens doorgeven of geld overmaken naar een speciaal rekeningnummer om het zogenaamd terug te krijgen. Wie de instructies volgt, raakt het geld kwijt en de medewerker is onbereikbaar. In een variant belt een nepkoerier om het adres te bevestigen en vraagt om een sms-code. Het delen van die code geeft in feite de sleutel uit handen tot een bankrekening of profiel, waarna het leegtrekken van financiën en persoonlijke dashboards een kleine moeite wordt. Er zijn gevallen waarbij bellers zich als koerier voordeden, mensen tot het delen van sms-codes wisten te bewegen en vervolgens de kaart plunderden.
Ook marktplaatsen zijn niet immuun. Fraudeurs kraken echte verkopersaccounts en vragen kopers, in de rol van die verkoper, om rechtstreeks naar een privérekening te betalen, buiten het platform om. De koper stemt toe en blijft met lege handen achter; een overschrijving naar een onbekende terugdraaien is vrijwel onmogelijk. Daarnaast plaatsen oplichters nepadvertenties voor tweedehands goederen tegen onwaarschijnlijk lage prijzen. Na het lokken van een koper duwen ze het gesprek weg van het veilige platform naar een externe messenger, waar ze extra gegevens losweken of om een aanbetaling vragen. Een veelvoorkomend voorbeeld: je ziet een zogenaamd nieuwe smartphone voor de helft van de marktprijs. De verkoper vraagt om een kleine aanbetaling om te reserveren en verplaatst de chat naar een messenger. Na ontvangst van het geld verdwijnt de verkoper of bedenkt telkens nieuwe redenen om nog meer betalingen te vragen, zonder ooit iets te leveren.
Om tijdens de kortingstijd niet te happen, helpt het om scherp te blijven. Deze stappen maken echt verschil.
Koop op officiële websites van bekende winkels of via goed beoordeelde apps van marktplaatsen. Onbekende shops met onrealistisch lage prijzen zijn een serieus risico.
Controleer vóórdat je gegevens invult of de URL klopt (geen extra letters of tikfouten) en begint met https://. Phishingsites lijken vaak sprekend op het origineel maar bevatten een subtiele wijziging, zoals een extra teken. Is de site traag, oogt hij rommelig of vol fouten, kies dan eieren voor je geld.
Negeer e-mails en berichten van onbekenden die kortingen en prijzen beloven. Lijkt een “aanbod” van een bank of winkel te komen, klik dan niet, maar open de officiële website in een nieuw tabblad of zoek die via een zoekmachine.
Exorbitante kortingen, druk om direct te betalen of verzoeken om geld via ongebruikelijke kanalen over te maken (naar een privékaart, in crypto, via cadeaubonnen) zijn klassieke waarschuwingssignalen. Echte winkels verkopen zelden voor een habbekrats zonder addertje. Laat je niet meeslepen; gratis kaas ligt alleen in de muizenval.
Koop je bij een derde partij (op een marktplaats of via een advertentie), bekijk dan de reputatie. Lees beoordelingen op onafhankelijke sites en let op de aanmaakdatum van het account. Geen duidelijke contactgegevens, alleen generieke vijfsterrenreviews of de eis om vooraf naar een privérekening te betalen: allemaal rode vlaggen.
Geef je volledige kaartgegevens, eenmalige sms-codes of wachtwoorden niet door via telefoon of chat. Banken en echte winkels vragen nooit om pincodes of wachtwoorden. Dringt iemand toch aan, dan is dat oplichting.
Op het hoogtepunt van de uitverkopen is het slim om bankmeldingen en afschriften vaker te checken. Bij het eerste teken van fraude, zoals een onbekende afschrijving of een verdacht telefoontje, neem meteen contact op met je bank en blokkeer desnoods je kaart. Hoe sneller je aan de bel trekt, hoe groter de kans dat je geld terugkomt en verdere schade beperkt blijft.
Laat in de feestdrukte je waakzaamheid niet verslappen. Oplichters rekenen op haast en hebzucht, maar met kennis van hun trucs kun je met meer zekerheid winkelen. Lijkt een aanbod te mooi om waar te zijn, dan is het vermoedelijk een val. Even stoppen om te controleren kan je geld en gegevens redden — een kleine moeite voor gemoedsrust. Geniet van de koopjes, maar niet ten koste van je veiligheid.