Am9080: hoe AMD's eerste CPU de strijd met Intel ontketende

Vijftig jaar geleden, in 1975, bracht AMD zijn eerste processor uit, de Am9080 — een via reverse-engineering nagebouwde variant van Intels 8080. Het was geen eigen ontwerp, maar deze kloon werd een springplank: van centen naar miljoenen en de aftrap voor een decennialange rivaliteit die de CPU-markt tot vandaag tekent.

Het verhaal van de Am9080 begon in 1973, toen drie ingenieurs — Ashona Haley, Kim Haley en Jay Kumar — tijdens hun laatste dienst bij Xerox microscoopfoto’s maakten van een Intel 8080-exemplaar. Op basis van ongeveer 400 gedetailleerde opnames reconstrueerden ze schema’s en logische diagrammen en presenteerden het pakket in Silicon Valley. AMD hapte toe en besloot de processor te fabriceren met zijn nieuwe N-kanaal-MOS-technologie. In 1974 waren de eerste Am9080-samples klaar; in 1975 startte de massaproductie.

De rekensom klonk bijna ongelooflijk: AMD’s kostprijs per chip bedroeg circa 50 cent, terwijl de verkoopprijs rond 700 dollar lag — vooral aan militaire afnemers die een betrouwbare tweede bron eisten. Die eis schermde AMD al snel af tegen juridische schermutselingen met Intel. In 1976 sloten de bedrijven een cross-licentieovereenkomst die AMD officieel toestond de 8080 onder eigen naam te produceren. De deal kostte AMD 25.000 dollar vooraf en jaarlijks 75.000 dollar. Veel belangrijker was echter de toegang tot de markt en de legitimiteit die ermee meekwam. Achteraf oogt het als een nuchtere meesterzet.

De Am9080 werd het fundament onder AMD’s processorenambities. In de jaren erna verschenen tientallen varianten met kloksnelheden van 2 tot 4 MHz en bedrijfstemperaturen van min 70 tot 125 graden Celsius. Dankzij een geavanceerder productieproces wist AMD de chip kleiner en sneller te maken dan de oorspronkelijke Intel 8080. Uiteindelijk stapte het bedrijf over op eigen architecturen — niet langer kopiëren, maar echt meedoen in de strijd.

Een halve eeuw later herinnert de Am9080 eraan dat het begin van een grote technologiewedloop net zo goed leunt op risico, sluwheid en timing als op doorbraakgenie. Het heeft iets passend ironisch dat juist een kloon die destijds als piraterij werd gezien de lont aanstak voor het duel dat de processormarkt nog altijd vormgeeft.